Recep Hayri Yenigün (1893-1979)

29.06.2017

2.858

Recep Hayri Yenigün 1893 yılında İstanbul’da, Kumkapı semtinin Nişancı Ahmedpaşa Mahallesi’nde doğdu. İlk öğrenimini “Tefeyyüz Rüştiyesi”nde tamamladıktan sonra Kumkapı’daki Fransız okulunda okudu ve “Yüksek İktisat ve Ticaret Okulu”nu bitirdi. Babasının halı ticareti ile uğraşması sebebi ile Balkan Savaşı’nın başladığı yıllarda İran’a gitti. İki buçuk yıl kaldığı bu ülkede, mûsikişinas ve edebiyatçılardan olan Gulâm Rıza Han ve Ârif ile tanışarak İran mûsikisi ve edebiyatını inceledi. Sonra Rusya üzerinden Avrupa’ya geçti. I.Dünya Savaşı başlayıncaya kadar kaldığı Avrupa’da Batı Mûsikisi’ni yakından inceledi; bilgisini derinleştirdi. Savaş başlayınca ülkesine döndü; yedek subay olarak Makedonya ve Filistin cephelerinde çarpıştı. Filistin cephesinde çarpışırken İngiliz’lere esir düşerek Mısır’daki ünlü “Zakazik” kampına gönderildi. Barıştan sonra serbest bırakıldığı halde, beş-altı ay daha Kahire’de kalarak Arap mûsikisi hakkında bilgi edindi.

İstanbul’a dönüşünden sonra gümrük müfettişi olduysa da kısa süre sonra istifa etti; Berlin ve Viyana’ya giderek 1922 yılına kadar orada kaldıktan sonra 1923’de İstanbul’a döndü. Daha sonra “Sanayi ve Mesâi Müdürü” olarak gittiği İzmir’de on yedi yıl çalıştı. Buradan 1940 yılında aynı görevl Tokat’a nakletti. 1947’de Ankara’ya atanarak 1952 yılında emekli oldu. Son görevi sözleşmeli olarak çalıştığı Devlet Su İşleri Proje Dairesi’dir. Fehime Hanım’la evliydi. Kızının ölümünden sonra bir süre inzivaya çekildi; 15 Nisan 1979 tarihinde Ankara’da vefat etti.

İlk mûsiki derslerine rüştiyede okurken, okulun öğretmenlerinden olan Selahaddin Bey, Zekâi Dede’nin seçkin çıraklarında biriydi. Bu sebeple üç yıllık ders süresi boyunca klâsik besteleri, saz eserleri, solfej, nota ve marşlar öğrendi. On dört yaşında iken Aris Sahinyan’dan başladığı keman çalışmalarını, Kemani Memduh’tan aldığı pratik derslerle ilerletti. Vefa’da bulunan “Kovacılar Mûsiki Mektebi”ne devam etti. Aynı zamanda sesi de güzel olduğu için, o dönemin ünlü hanendelerinden Bahriyeli Şahab bir münasebetle adını duym, beş yıllık bir süre ile kendisi ile meşgul olmuş, hayli fasıl öğretmişti. Fransız okulunda bulunduğu yıllarda okulun öğretmenlerinden olan bir fransızdan Batı Mûsikisi’ni öğrenmeye çalıştı ve okul korosunda koristlik yaptı. Yüksek öğrenimi sırasında İsmail Hakkı Bey’in Lâleli’de açmış olduğu “Mûsiki Osmani”ye devam ederek bilgisini ilerletti. Konaklarda, özel konser topluluklarında ve mesirelerde çaldı. Neyzan Ali Rıza ile Kanuni Nazım Bey’den de yararlanmıştır.

Esir olarak bulunduğu kampta da mûsikiyi bırakmadı. Orada bulunan İngiliz ve Arap mûsikişinaslarla bir topluluk kurdu ve çalışmalarını sürdürdü. İzmir’de görevli iken Rakım Elkutlu’yu tanıdı ve İzmir Mûsiki Cemiyeti’nde görev aldı. Ankara’da Cevdet Çağla’nın kurduğu Ankara Mûsiki Derneği’nde solfej okuttu; çok öğrenci yetiştirdi. Tokat’da çalışmalarını bırakmayan Yenigün, orada bir topluluk kurarak mûsiki çevresinin oluşmasına yardımcı oldu. Tokat Halkevi’nde konserler düzenledi.

Türk Mûsikisi tarihi ile ilgili incelemeliriyle, mûsikimiz aleyhinde yayın yapanlara karşı savunmasıyla tanındı. Türk Mûsikisi Dergisi, Yeni Asır, Malûmat, Âhenk, Türk Yurdu, Mûsiki Mecmuası, Mûsiki ve Nota gibi yayın organlarında bestekârlar ve icrakârlar hakkında kısa biyografiler yayınladı. İran Mûsikisi ile ilgili müzikolojik bir etüd hazırladı. Çok esprili, neşeli bir kişiliği vardı; çok güzel taklit yapardı. Bazı monolog plâkları doldurmuştur. Çok yönlü, bilgili, genel kültürü geniş olan bu değerli insan bestekâr olarak da verimli oldu. Günümüze iki saz semâisi, bir aksak semâi, bazı fantezi eserlerle yüz elli kadar şarkısı kalmıştır. Pek çok eseri plâklara okunmuştur.

Dr.M.Nazmi Özalp-Türk Musikisi Tarihi kitabından alınmıştır.

Kurdilihicazkar Cilginca Sevistik O Benim Candan Esimdi

Ussak Aksetti Sevdayi Dile Nuri Cemalin

Segah Her Gun O Guzel Sahile Yalnızca Inerdi

Bestenigar Farki Yok Bir Cennet Abadin Bugun Viraneden

Ferahnak Askin Okunur Felsefesi Didelerinden

Rast Anlatti Erenler Bir Bahar Degil

Mahur Saz Semaisi

Ussak Dun Bezmimizin Bir Ezeli Nesesi Vardi

Rast Ben Bu Mihnetler Icinde Buldum

Kurdilihicazkar Derdimi Ummana Doktum Asumana Inledim

Rast Sevdaya Dusup Sevk Ile Efgan Bir Olurmus