Esendere Kültür ve Sanat Derneği

Kâzım Uz Muallim (1872-1942)

29.06.2017
4.198
Kâzım Uz Muallim (1872-1942)

Sakallı Kâzım Bey adı ile de bilinen Kâzım Uz, 21 Şubat 1872 tarihinde İstanbul’da Dırağman mahallesinde doğdu. Babası İşkodra’dan gelerek İstanbul’a yerleşen Mustafa Efendi’dir. Hâfızpaşa ilkokulu ile Fatih Rüştiyesi’nde okuduktan sonra, babasının ölümü üzerine orta öğrenimini Darüşşafaka lisesinde tamamladı. Bu okuldan mezuniyet tarihi 1892’dir. Aynı yıli Posta-Telgraf Nezareti Muhasebe Kalemi’nde resmi göreve başladı. Bu sıralarda “Mûsiki Hümayûn”a alındı. Burada iki yıl kadar çalıştıktan sonra istifa ederek ayrıldı. “Maarif Meclisi” huzûrunda başarılı bir sınav vererek öğretmenlik hakkını elde etti.

Ankara İdadisi’nde Türkçe, defter tutma usûlü, coğrafya öğretmeni oldu. Dokuz ay sonra terfi ederek Topkapı Rüştiyesi Türkçei Farsça ve matematik öğretmenliğine getirildi. Bu yıllarda Maarif Nezareti’nden “Sorulu-Cevaplı Farsça” ve bir mûsiki eseri için izin almıştı.Daha sonra aynı bakanlığın özel kaleminde çalıştı. Fahri olarak Darüşşafaka Lisesi’nde mekanik, matematik dersleri verdi. 1898 yılından başlayarak Mercan İdadisi’nde geometri ve “hesab-ı nazari” okuttu; İstanbul Sultanisi’nde mûsiki hocalığı yaptı. Bunlardan başka pek çok öğretim kuruluşunda kırk yılı aşkın bir süre içinde eğitimciliğini sürdürdü. Biraz Fransızca bilen Kâzım Uz 9 Kasım 1942 tarihinde Suadiye’deki kira evinde öldü ve Edirnekapısı mezarlığında toprağa verildi.

Mûsiki çalışmalarına Darüşşafaka’da okuduğu yıllarda Zekâi Dede’den ders alarak başladı. Okuldan mezun olduktan sonra hocası ile ilişkisini kesmeyerek evinde yaptığı meşklere devam etti; hayli eser öğrendi. Batı Mûsikisi’ni Muzika-i Hümayûn’dan öğrenmişti. On beş yaşında başlayan bu dersler Zekâi Dede’nin ölümüne kadar sürdü. Bütün Mevlevi âyinleri ile nadir dini eserlerimizi geçmişti. Musullu Hâfız Osman Efendi’den de yararlandı. Kendi ifadesine göre Osman Efendi’nin ısrarı ile sultaniyegâh makamındaki âyinini besteledi.

Kâzım Uz Mevlevi idi; Bahariye Mevlevihânesi’ne devam eder, mutribe çıkar ve âyin okurdu. Bu sıralarda Hüseyin Fahreddin Dede’yi tanıdı; bu büyük ustadan mûsikimizin inceliklerini öğrendi. Zeki, yerine göre ciddiyeti ve şakayı ayıran, terbiyeli bir kimseydi. İçki kullanmazdı ve eğlenceye düşkün değildi. Zekâi Dede’den öğrendiklerini “Hataü’l-Ervâh” adı altında yazdı ise de bastıramadı. Batı mûsikisi nazariyatı ile ilgili bir kitabı ve âyini basılmıştır. Hüseyni-bûselik makamı onun buluşudur. Koska’da “Darülmûsiki” adı altında açtığı okulda, başta Sadeddin Kaynak olmak üzere, pek çok öğrenci yetiştirdi.

Lâmia hanımla evlenmiş, bir oğlu ile bir kızı olmuştur.

İki yüz kadar eser bestelemiştir. Bunlardan âyin, durak, ilâhi olmak üzere altı dini eser, bir operet, üç peşrev, iki saz semâisi, bir beste, yirmi altı şarkı ile yirmi beş marşı biliniyor.

Dr.M.Nazmi Özalp-Türk Musikisi Tarihi kitabından alınmıştır.

Hicaz Canlar Vatanindan Kopup Hicran Ile Geldim

Sultaniyegah Sende Iksiri Muhabbetmi Ne Var Bilemem

Hicaz Yine Bir Aski Emelsuz Ile Giryan Oldum

Suzinak Bilmemki Nedendir Bana Sen Hor Bakiyorsun

Evc Askla Kaim Cumle Alem Cevheri Ervahdir Ask

Sultaniyegah Bastik Yine Dusmanlari Avn Etti Hudamiz

Karcigar O Bakislar Akar Bir Su

Nihavend Ismet Pasa Marsi

Huzzam Ruzgar Uyumus Ay Daliyor

Sehnaz Gazi Mustafa Kemal Pasa Hazretlerine

Huseyni Subhu Sam Askinla Canan Gozlerim Hep Agladi

Nihavend Pek Cok Zamandan Beri

Sedaraban Hep Neseli Sevda Dolu Peymanen Olaydim

Acemkurdi Yuzu Guldu Semayi Pur Hazenin

Cargah Korkma Sonmez Bu Safaklarda

Hicaz Sevdaya Inanmak Hezeyandir

Nihavend Ey Anadolu

Sedaraban Bahar Geldi Her Yerde Cimen Cicek Aciyor

Tahirbuselik Gormesen Gul Yuzunu

Kurdilihicazkar Ey Nazli Cicek Gul Penbe Bebek

Nuhuft Senmi Gorup Sevmisin Bende Cemalin Beni

Gerdaniye Cobanimin Kavali Soyler Yanik Mavali

Hicazkar Sayd Oldu Gonul Askina Ah Hayli Zamandir

Nevabuselik Cemalin Dideme Daim Ola

Bayatiaraban Istirabi Cani Va Hayfaki Canan Bilmiyor

Bayatiaraban Ayriligi Ne Kadar Aci Bir Seymis

Huzzam Bir Nigah Et Guzelim Lutfuna Sayan Olayim

Hicazkar O Guzel Cesmini Mumkunmu Nazargah Edeyim

Sultaniyegah Pesrev,

Huzzam Sule Hiz Etdin Yine Vaktiyle Yanmis Gonlumu

Segah Seyzade Sultan Suleyman

Segahmaye Arife Mirati Vahdetdir

Huseyni Sehi Iklimi Husni Mutlakin Divanesiyim Ben

Mahurbuselik Turuncu Gibi Kirmizi

Huzzam Dilrubalar Sevmemek Mumkun Degil

Bayati Levhi Dilde Naks Olundu Mihri Yar

Kurdilihicazkar Sarsam Seni Bir Lahza

Sultaniyegah Dok Zulfunu Ruhsarina Mehtap Tutulsun

Huzzam Nursun Mahbubi Subhanim Muhammed Mustafa

Sevkefza Sen Idin Arami Canim

Saba Sairleri Askin Gulgununa Yansin

Rast Iman Gibi Bir Yoldas Olunca

Huzzam Benzemezsin Kimseye Billahi Fevkaladesin

Sedaraban Gam Seni Terk Eylemez

Hicaz Sana Ben Safveti Kalbimle Perestis Ederim

Neveser Dinle Ruhum Karanlik Kayalardan Yukselen

Rast Sakarya Marsi

Nihavend Hay Gulerim Ben Seni Pek Cok Severim

Isfahan Gulseni Vuslatda Ey Bulbul

Rastmaye Dun Kahkahlar Yukseliyorken Evinizden

Huseynibuselik Murgi Sidre Sulei Dil Hanemin Pervanesi

Tahirbuselik Askin Mutekabil Olani Omre Bedeldir

Hicazasiran Ruhumda Baharimda Acan Tatli Emelsin

Nihavend Mekteplileriz Dusmanimiz Cehlu Atalet

Sehnazbuselik Bezmi Ezelde Gusi Cana

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.