Esendere Kültür ve Sanat Derneği

Cevdet Çağla (1900-1988)

29.06.2017
5.284
Cevdet Çağla (1900-1988)

Ahmed Cevdet Çağla 1900 yılında İstanbul’da, Acıbadem’de doğdu. Babası “Tophane İmalat-i Harbiye Mektepler” müdürü, topçu yarbayı, ressam ve musikişinas Eşref Bey’dir. Eşref Bey keman, annesi Nazime Hanım piano, kızkardeşleri ud çalardı. İlk musiki zevkini aile çevresinden aldı. Bu musikişinas aile, özellikle Eşref Bey oğlunun da bu sanatla ilgilenmesini istiyordu. Bu sebeple daha yedi yaşında iken, o dönemin tanınmış Batı musikisi kemancılarından olan Antonyadis’ten ders aldırttı. Babasının düzenlediği musiki toplantılarına katılan, bestelediği hüseyni makamındaki Mevlevi ayinini kızkardeşinin notaya aldığı Musullu Hafız Osman Efendi’den usul ve makamlarımızı öğrendi.

Beykoz ilkokulundan sonra Frere’lere devam ederken okul orkestrasında çaldı. Daha sonra Kadıköy Sultanisi’nde okudu. “Yüksek İktisat ve Ticaret Okulu”nda okuduğu sıralarda, Maarif Nezareti’nin açtığı bir sınavı kazandı. Batı musikisini öğrenmek, öğretmen olmak için iki buçuk yıllığına 1916 yılında Berlin’e gitti. Aynı zamanda pedagoji eğitimi görecekti. Almanya’da bulunduğu yıllarda Batı Musikisini daha yakından inceledi ve keman tekniğini ilerletti; 1918’de ülkesine döndü.

Kadıköy Sultanisi’nde okurken Münir Nureddin Selçuk’la tanışarak arkadaş olmuştu. Almanya’dan döndükten sonra öğrenimini tamamlamaya çalışırken, Kemani Reşat Erer’in ayrılması üzerine Darüttalim-i Musiki Cemiyeti’ne girdi. Orada ders veren hocalardan yararlanarak bilgisini ve uslubunu zenginleştirdi. On iki yıl süre ile bu cemiyetin düzenlediği konserlere, yurtiçi ve yurtdışı turnelere katıldı. Aynı heyetle iki kez Almanya’ya gitti. Berlin Müzik Akademisi’nde konserler verdi. Polydor firması adına plaklar doldurdu. 1926-1927 yıllarından iki Mısır seyahati olmuştur. Darüttalim-i Musikiye girdiği ilk sıralarda geçmiş olan bir olay, Cevdet Çağla’nın üzerinde önemli bir etki yapmıştır. “Papaz’ın Bağı”nda halka verilen konserlerin birinde sultaniyegah faslı okunacaktı. Genç kemani fasılda okunacak eserleri ezbere bilmiyordu. Peşrevin çalındığı sırada başhanende Arap Cemal, kemaniye yararı olur düşüncesiyle sesi ile yardımcı olmaya çalışıyordu. Bu olaya çok üzülen Çağla, bir sonraki konserde bütün eserleri ezberlermiş ve büyük bir başarıya ulaşmıştı. Programın bitiminden sonra dinleyici olarak bulunan zamanın musiki ustalarından Ahmed Rasim Bey kendisini kutlamış, durumu kavrayan Arap Cemal de genç sanatkarın gönlünü almak için “Ben olmasaydım bu şekilde başarı kazanamazdın” gibi bir şeyler söylemişti.

1926 yılında hizmete giren ilk İstanbul Radyosunda çalıştıktan sonra 1938’de Ankara Radyosu’na nakletti; 1950’ye kadar bu hizmetini sürdürdü. O zamanki kadro ünvanlarından “Repetitör Artistliği”ne kadar yükseldi. Fehmi Tokay ve diğer tanınmış musikişinaslarla “Ankara Türk Musikisi Derneği”ni kurarak ses sanatımızın yaygınlaşmasına ve öğretilmesine yardımcı oldu. 1950 yılında İstanbul’a nakleden sanatkar, 1965 yılında Mesud Cemil ile Bağdat Konservatuarına keman hocası olarak gidişine kadar, İstanbul Radyosu’nda altı yıl müzik yayınları şefliği yaptı. Bağdat’ta üç yıl kaldıktan sonra yurda döndü (1959). Yeniden eski görevine atandı. Üç yıl piyasada çalıştıysa da sahne çalışmaları sürekli olmamıştır. Pek çok sanatkara plaklarda eşlik etti, kişisel olarak plak doldurdu. Yasaların çizdiği yaş sınırı gereğince 1965 yılında emekli olduktan sonra, sözleşmeli olarak radyoda çalıştı, koro şefliği yaptı, özel konserlere katıldı.

Selma Hanım’la evli olan Çağla’nın iki çocuğu vardır.

Temiz icrası, klasik uslubu, eşlik etmekteki ustalığı, yaptığı taksimlerdeki üstün geçki tekniği ile günümüzün en usta keman sanatkarlarından biriydi. “şedyolları”nı iyi bildiğinden, alışılmamış perdeleri kullanarak yaptığı süprizli geçkileri ile tanınmıştır.

Yirminci yüzyıl Türk Musikisi’nin en dikkate değer bestekarlarındandır. Geleneksel şarkı bestekarları arasında kendisine sağlam bir yer yapmış, ustalıkla, başarılı, ifadeli eserler bestelemiştir. Klasik geleneklere bağlı olmakla beraber eserlerinde zevkli yadırganmayan bazı yenilikler de uygulamıştır. Yüz kadar eseri biliniyor. Cevdet Çağla 22 Şubat 1988 tarihinde İstanbul’da vefat etti.

Cevdet Çağla’nın kendisinden on iki yaş küçük olan kızkardeşi Mebruke Çağla da bestekardır. 1912 yılında İstanbul’da doğdu; aynı aile çevresinde yetişerek ud çalmasını öğrendi. Sazındaki ustalığını Şamlı İskender ile Fahri Kopuz’dan aldığı derslerle ve ağabeyi ile çalışarak güçlendirdi. Ahmed Mithat Efendi’nin oğlu İsfendiyar Bey’le evlendi. Eşinin teşviki ile bestekarlığa yöneldi. Beş adet şarkısı biliniyor. Şarkılarının sözlerini kendisi yazmıştır.

Dr.M.Nazmi Özalp-Türk Musikisi Tarihi kitabından alınmıştır.

Suzinak O Siyah Gozlu Kadin

Kurdilihicazkar Simdi Hatirdamidir Asiki Nalan Acaba

Hicazkar Bulbul Ucmus Bahce Viran

Huzzam Ruhum Bir Uzak Hatiranin Ugruna Daldi

Tahir Degirmenin Suyunu Kestiler Mi Donmuyor

Suzinak Sazin Gibi Al Sinene Vur Kalbimi Inlet

Kurdilihicazkar O Yar Bezme Geldi Kalmadi Gitti

Saba Suzdukce Guzel Gozlerini

Kurdilihicazkar Nur Salkimisin Gulki Bahar Bahtima Yansin

Kurdilihicazkar Ah Eden Kimdir Bu Saat Kuytuda

Nikriz Benim Askim Senin Askin Butun Bunlar Birer Hulya

Nihavend Asikim Daglara Kurulu Tahtim

Suzinak Pesrev

Neveser Seni Ruyalarimda Gordugum Gun Cok Oldu

Kurdilihicazkar Gelmiyorsun Yakiyor Bagrimi Hicranin Eli

Acemkurdi Ruhumda Senden Bir Nale Var

Nihavend Bana Zalimi Leyla Diye Sevdirdi Felek

Sevkefza Hicran Gibi Alemde Elim Derdi Ser Olmaz

Sivenuma Dilberlerin En Suhu Yine Zevku Safada

Karcigar Mersin Mersin Guzel Mersin

Hicazkar Serpil Yagmur Gibi Dus Bir Aksam Camlarima

Nikriz Karanlik Ruhumu Aydinlatacaksin Sandim

Kurdilihicazkar Ne Zaman Ki Kalbim O Yesil Gozlum Icin Vursa

Sultaniyegah Kacinci Fasli Bahar Bu Solar Gider Emelim

Rast Bir Alevdir Icimde Sevgilinin Ozlemi

Segah Ask Cefa Tahtini Gonlume Kurdu

Kurdilihicazkar Sen Basima Tac Gonlume Sultan Olacaksin

Rast Mecnun Kosar Leyla Diye

Hicazkar Ol Servi Revan Boş Hodu Gulzarimi Eyvah

Buselik Ogrenirsem Sen De Bir Gun Sevmek Aldanmak Nedir

Buselik Siyirip Kinindan Gumus Palani

Kurdilihicazkar Ihtiyarlık Bahsi Hictir Olse Uslanmaz Gonul

Karcigar Gul Acar Bulbul Oter Yaz Gecer

Kurdilihicazkar Seni Coskun Sularin Koynuna Mehtab Alamaz

Suzinak Saz Semaisi

Huzzam Su Gogsum Yirtilip Baksan

Gerdaniye Hayat Yolu Uzundur

Ferahnak Aksam Olsun Su Pencereler Insin

Karcigar Bana O Kadar Yakinsin Ki Seni Ben Sandim

Kurdilihicazkar Yesil Sular Calkalandi

Suzinak Bir Gamli Hayal Kaldi Da Yillarca Emekten

Nikriz Manolyam Desem Sana

Kurdilihicazkar Cevretme Sakin Sevdigim Artar Heyecanim

Buselik Saz Semaisi

Nisaburek Iftirakinla Efendim Bende Takat Kalmadi

Huseyni Dagi

Sedaraban Gonlumu Mest Eyledin

Hicaz Hicrani Elem Sinei Purhunumu Daglar

Rast Ey Mudanya Sirin Diyar

Rast Gezinirken Ruzgar Saclarinin Her Telinde

Acemkurdi Saz Semaisi

Hicaz Icimde Bir Yagmur Sonbahardan Calinmis

Acemkurdi Bak Bahta Da Ikbale De Nur Indi Hatay Da

Hicaz Elhan Ile Bir Aski Terennum Ediyorken

Hisarbuselik Bildin Mi Canim Sensin Civanim

Nihavend Baharda Bu Yil Melal Var Huzun Gibi

Nihavend Bir Dert Gibi Aksam Sularin Koynuna Indi

 

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.